ارزش افزوده چیست
به ارزشی که در فرایند تولید به ارزش کالاهای واسطهای افزوده میشود، گفته میشود. این مفهوم به فرایند تولید مربوط است و نه به کالای خاص. مالیات بر ارزش افزوده نوعی مالیات عام (بر عموم کالاها و خدمات مگر موارد معاف تعلق میگیرد) است که به صورت چند مرحلهای از اضافه ارزش کالاهای تولید شده یا خدمات ارائه شده در مراحل مختلف تولید و توزیع اخذ میشود. به عبارت دیگر مالیاتی است که در طول فرایند تولید و خدمات از محل تولید تا فروش کالا به مشتری نهائی، مرحله به مرحله اخذ میشود.
مالیات بر ارزش افزوده نوعی مالیات چند مرحلهای است که در مراحل مختلف زنجیره واردات، تولید و توزیع براساس درصدی از ارزش افزوده کالاهای فروخته شده یا خدمات ارائه شده در هر مرحله اخذ میشود. ولی مالیات پرداختی در هر مرحله از زنجیره واردات-تولید-توزیع به عنصر مرحله بعدی زنجیره انتقال مییابد تا نهایتا توسط مصرف کننده نهایی پرداخت شود.
مالیات بر ارزش افزوده مالیاتی است که کلیه عرضه کنندگان کالاها و خدمات (مودیان این نظام مالیاتی) بایستی علاوه بر بهای کالا یا خدمت عرضه شده، به صورت درصدی از بهای فروش کالاها یا خدمات، در زمان فروش از خریداران اخذ و به صورت دورهای (فصلی) به سازمان امور مالیاتی کشور واریز کند.
مالیات بر ارزش افزوده چیست
از اينرو، متناسب با مفاد ماده ۵۹ قانون برنامه سوم توسعه، سازمان امور مالياتي كشور زير نظر وزارت امور اقتصادي و دارايي تاسيس شد. از جمله وظايف اين سازمان در راستاي اصلاح و تحول نظام مالياتي و مكانيزه نمودن سيستم مالياتي كشور، اجراي ماليات بر ارزش افزوده ميباشد. دلايل انتخاب ماليات بر ارزش افزوده در بين كشورهاي مختلف متفاوت بوده است، ليكن تجربه كشورهاي استفاده كننده اين ماليات حاكي از موارد عديده ذيل به عنوان مزايا و ضرورت اجراي اين نوع ماليات ميباشد:
- ماليات بر ارزش افزوده متدولوژي و تفكري است كه چندين دهه از تجربه مثبت آن در ساير كشورها گذشته و مورد تاكيد اكثر صاحبنظران و كارشناسان اقتصادي و مالياتي بانك جهاني و صندوق بين الملي پول ميباشد.
- اين ماليات در بسياري از كشورها ضمن تامين بيشتر عدالت اجتماعي نسبت به سايرمالياتها، و بدون از بين بردن انگيزه سرمايه گذاري و توليد، به عنوان منبع درآمد جديدي درجهت افزايش درآمدهاي دولت بكار برده شده است.يكي از منابع اصلي درآمد دولتها ماليات است كه تحت عناوين مختلف وصول ميشود. درآمد حاصل از ماليات، بخش قابل ملاحظه اي از بودجه دولتها را تشكيل ميدهد و دركشورهايي كه ماليات از نظام قانوني و مردمي برخوردار است، بيش از ۶۰% بودجه عمومي را تشكيل ميدهد.دراقتصاد ايران، متناسب با رهنمودهاي كلي سند برنامه سوم توسعه، به منظور كاهش اتكاي بودجه دولت به درآمد نفت مقرر شد تا سهم درآمدهاي مالياتي در تركيب منابع درآمدي دولت با گسترش پايه هاي مالياتي از طريق وضع ماليات بر ارزش افزوده افزايش يابد.
استعلام ارزش افزوده
- از آنجايي كه سيستم ماليات بر ارزش افزوده يك سيستم خود اجراست و همه موديان نقش مامور مالياتي را ايفا مينمايند، هزينه وصول آن پائين است.
- با توجه به اين كه در اين ماليات، موديان براي استفاده از اعتبار مالياتي ملزم به ارائه فاكتور خواهند بود، زمينه براي شناسايي خود به خود ميزان معاملات موديان فراهم ميشود. در نتيجه، يك سيستم اطلاعاتي كامل از معاملات و مبادلات تجاري ايجاد ميشود كه علاوه بر شفاف سازي مبادلات و فعاليتهاي اقتصادي موجب سهولت اعمال مالياتهاي ديگر از قبيل ماليات بر درآمد و ماليات بر مشاغل ميگردد.
- ماليات بر ارزش افزوده يك منبع درآمد باثبات و در عين حال انعطاف پذير است.
- به دليل مقطوع بودن نرخ اين ماليات، زمان قطعيت آن بسيار كوتاه بوده و مشكلات طولاني بودن قطعيت ماليات بر درآمد و ماليات برثروت را ندارد. بنابراين، تاخير در وصول درآمدهاي مالياتي به حداقل ميرسد.
- از آنجايي كه ماليات بر ارزش افزوده يك ماليات مدرن است، اجراي آن به بهبود فن آوري و بهره وري از طريق اتوماسيون اداري در سيستم مالياتي و حسابداري مالياتي كمك شاياني خواهد كرد.
نحوه محاسبه ارزش افزوده برای اشخاص حقیقی و حقوقی
طی یک دوره سه ماه در یک سال ، شرکت مبلغ X را به صورت قانونی و طبق قوانین اعلام شده توسط سازمان مالیاتی خریداری میکند ، در حین خرید ۹درصد X را اضافه بر مبلغ کالا به فروشنده به عنوان مالیات بر ارزش افزوده پرداخت میکند، از طرفی شرکت مبلغ Y را به صورت قانونی و طبق قوانین اعلام شده توسط سازمان مالیاتی به فروش می رساند.
در حین فروش ۹ درصد Y را اضافه بر مبلغ کالا از خریدار به عنوان مالیات بر ارزش افزوده دریافت میکند. در پایان مهلت سه ماه مالیات اخذ شده در مقابل مالیات پرداخت شده قرار میگیرد و مازاد آن به اداره ارزش افزوده طی فیش مالیاتی پرداخت میگردد و اگر مقدار مالیات پرداخت شده بیشتر باشد میتوان آن را از دولت استرداد نمود یا به دوره بعد موکول کرد.
نرخ مالیات ارزش افزوده:
ارزش افزوده از سال ۸۷ با نرخ ۳% آغاز شد و به مرور زمان این درصد افزایش پیدا کرد تا به امروز که نرخ مالیات ارزش افزوده به ۹% رسیده است . از این نرخ ، ۶% به عنوان مالیات ارزش افزوده و ۳% به عنوان عوارض ارزش افزوده تقسیم میشود.
درآمد دولت از مالیات بر ارزش افزوده:
امروزه از فعالان اقتصادی پوشیده نیست که مهمترین و بیشترین درآمد دولت در بین مالیات های غیر مستقیم مالیات بر ارزش افزوده است ، اما متاسفانه آمارهای دقیقی از درآمد دولت در این حوزه موجود نیست لذا من قسمتی از کتاب “در کاخ سفید چه گذشت” را در این باب بازگو میکنم:
” البته مالیات بر ارزش افزوده چون باعث افزایش سریع درآمد دولت ، آنهم از طریق غیر علنی می شود خیلی مورد توجه و علاقه حکومتها و بعضی طراحان سیاستهای اقتصادی قرار دارد ولی این نوع مالیات در عین حال دارای سه عیب بزرگ نیز هست: ۱-همه افراد اعم فقیر و ثروتمند به یک نسبت برای خرید کالای مورد نظر خویش مالیات می پردازند ۲- برای کنترل کیفیت کار لازم است سازمان اداری مفصل و پرخرجی به وجود آید تا صحت عملکرد سیستم مالیات بر ارزش افزوده تضمین شود ۳- به افزایش تورم کمک می کند.”
شرکت تازه تاسیس هستم در باب مالیات بر ارزش افزوده چه باید بکنم؟
- مرحله پیش ثبت نام : برای شروع به سایت www.evat.ir که سامانه ی اینترنتی برای انجام امور الکترونیکی مالیات بر ارزش افزوده است مراجعه و در قسمت انجام پیش ثبت نام با توجه به نوع شخصیت خود اشخاص حقیقی یا حقوقی اقدام به تکمیل فرم پیش ثبت نام نمایند.
- مرحله دریافت دعوتنامه: بعد یک هفته تا ده روز از طریق پست توسط کد پستی و آدرس مندرج در پیش ثبت نام ،نام کاربری و رمز عبور برای متقاضی ارسال می شود.
- مرحله انجام ثبت نام: در این قسمت باید اطلاعات شرکت اعم مشخصات شرکت ، فعالیت های جاری ، اطلاعات مربوط به پرونده مالیات بر درآمد ، نوع مشمولیت و سایر اطلاعات درخواستی را در سایت مذکور وارد و ثبت نهایی کنید.
مراحل اخذ گواهی مالیات بر ارزش افزوده
گواهی مالیات بر ارزش افزوده به بصورت ۶ ماهه یا یک ساله صادر می شود ( بنا بر تشخیص حوزه مالیات بر ارزش افزوده) که پس از پایان اعتبار آن، بایستی نسبت به تمدید اعتبار از حوزه مالیاتی اقدام شود.
خریداران موظفند هنگام پرداخت مبلغ مالیات بر ارزش افزوده در صورتحساب فروشندگان، گواهینامه ثبت نام را از آنها درخواست کرده و پس از رویت آن ، و اعتبار تاریخ ، نسبت به پرداخت آن اقدام نمایند.
گواهی ارزش افزوده گواهی ای است، که مؤدیان پس از ثبت شرکت و اخذ کد اقتصادی میبایست حتما برای اخذ آن اقدام نمایند.
راهنمای دریافت ارزش افزوده
- ثبت نام اولیه ارزش افزوده شرکت
• دادن برگ ثبت نام اولیه همراه با مدارک فوق الاشاره (مدارک ثبت نام اولیه ارزش افزوده)
• ثبت نام مرحله دوم پس از آمدن رمز عبور
• دادن کلیه مدارک فوق برای اداره دارایی (اظهار نامه برای سه ماهه های سالهای قبل از تاسیس تا سالی که قرار است ارزش افزوده ثبت نام و گواهی صادر شود – برگ اولیه و مرحله دوم ثبت نام و شناسه کاربری و رمز عبور- نامه (به شرح زیر) – کپی کلیه قرار دادها برای ثبت نام مرحله آخر و صدور گواهی ارزش افزوده.
مهلت پایان ارائه اظهارنامه مالیات بر ارزش
مهلت پایان ارائه اظهارنامه مالیات ارزش افزوده هر سال در اخبار سراسری اعلام میشود.
مدارک ثبت نام اولیه ارزش افزوده:
- کد اقتصادی
- کپی مدارک اعضای شرکت اعم از شناسنامه و کارت ملی ( براساس آخرین تغییرات
- آگهی تاسیس شرکت
- اخرین ثبت تغییرات شرکت
- وکالتنامه
- آدرس کامل سکونت پیمانکار
- تلفن ثابت و همراه پیمانکار و در صورت امکان مدیر عامل
- کد پستی پیمانکار
- مجوز فعاليت (گواحي صلاحيت يا نام شركت در سايت رتبه بندي)
- كد پستي دفتر و يا در صورت نبود كد پستي محل فعاليت يا منزل
مدارک لازم برای مرحله آخر ارزش افزوده :
- نام بانک شرکت
- نام شعبه بانک
- کد شعبه
- شماره حساب
- تلفنن ریس هیات مدیره
- کد پستی و آدر رئیس هیات مدیره
- کد اقتصادی
- آخرین تغییرات
- مدارک آخرین اعضا
بنا به تشخیص حوزه مالیات بر ارزش افزوده، این گواهینامه برای مدت ۶ ماه یا یک سال صادر میگردد که پس از اتمام تاریخ اعتبار، اشخاص حقیقی و حقوقی ملزم به تمدید اعتبار از حوزه مالیاتی خواهند بود. تمامی خریداران نیز میتوانند تا در هنگام پرداخت، مبلغ مالیات بر ارزش افزوده در صورتحساب فروشندگان، گواهینامه ثبت نام را از آنها درخواست نمایند و پس از رویت و تاریخ اعتبار آن، نسبت به پرداخت آن اقدام کنند.
دستورالعمل صدور گواهینامه ثبت نام در نظام مالیات بر ارزش افزوده:
- دستورالعمل
پیرو بخشنامههای شماره ۲۸۱۵ مورخ ۱۳۸۸/۲/۵، ۴۹۳۶ مورخ ۱۳۸۸/۲/۳۰ و ۳۰۳۹۲ مورخ ۱۳۸۸/۱۲/۱۸ و با توجه به فراهم آمدن امکان صدور گواهینامه ثبت نام مؤدیان در نظام مالیات بر ارزش افزوده از طریق سامانه الکترونیک مالیات بر ارزش افزوده به نشانی www.evat.ir ، لذا از ابتدای سال ۱۳۹۴ صدور گواهینامه مذکور صرفاً از طریق سامانه یاد شده و با رعایت شرایط و نکات ذیل امکانپذیر خواهد بود.
-
شرایط صدور گواهینامه ثبتنام
- ثبتنام نهایی مؤدی در سامانه عملیات الکترونیکی مالیاتی به نشانیwww.tax.gov.ir و تکمیل ثبتنام در سامانه مالیات بر ارزش افزوده در نشانی www.evat.ir
- درخواست صدور گواهینامه ثبت نام در نظام مالیات بر ارزش افزوده توسط مؤدی در سامانه مالیات بر ارزش افزوده؛
- راستی آزمایی و تکمیل اطلاعات پرونده مؤدی مطابق دستورالعمل راستیآزمایی ثبتنام به شماره ۴۶۹۷/۲۶۰/ مورخ ۱۳۹۲/۱۱/۱؛
- ارائه کلیه اظهارنامههای دورههای مشمولیت مؤدی که تاکنون مورد رسیدگی قرار نگرفته است؛
- پرداخت یا ترتیب پرداخت مالیات و عوارض ارزش افزوده ابرازی و یا قطعی شده؛
نحوه صدور گواهینامه ثبتنام توسط واحدهای خدمات مؤدیان:
- مراجعه به فهرست مؤدیان متقاضی گواهینامه ثبتنام در قسمت مدیریتی سامانه مالیات بر ارزش افزوده به نشانیwww.evat.ir/admin در منوی «گواهینامه ثبتنام» زیر منوی «صدور گواهینامه ثبتنام» توسط کاربران خدمات مؤدیان؛
- بررسی و تأیید بندهای «۱»، «۳»، «۴» و «۵» قسمت شرایط صدور گواهینامه ثبتنام این دستورالعمل توسط کاربران خدمات مؤدیان؛
- تعیین و پیشنهاد مدت اعتبار گواهینامه ثبتنام توسط کاربران خدمات مؤدیان در سامانه مالیات بر ارزش افزوده در منوی «گواهینامه ثبتنام» زیر منوی «صدور گواهینامه ثبتنام» و ارسال به کارتابل رئیس امور مالیاتی ذیربط جهت تأیید نهایی؛
در خواست گواهی ارزش افزوده
مدت اعتبار گواهینامه برای مؤدیانی که بدهی مالیاتی خود را پرداخت نمودهاند یکسال و برای مؤدیانی که ترتیب پرداخت آن را دادهاند شش ماه خواهد بود.
- مراجعه رئیس امور مالیاتی به بخش مدیریت سامانه مالیات بر ارزش افزوده منوی «گواهینامه ثبتنام» زیر منوی «تعیین وضعیت گواهینامه ثبتنام» و مشاهده فهرست مؤدیانی که درخواست گواهینامه ثبتنام آنان توسط کاربران خدمات مؤدیان تأیید شده است برای بررسی، کنترل و در صورت لزوم اعمال تغییرات درخصوص زمان اعتبار و تأیید صدور گواهینامه ثبتنام یا «رد درخواست» با درج دلایل؛
- پس از تعیین مدت اعتبار گواهینامه ثبتنام و تأیید آن توسط معاون یا رئیس امور مالیاتی ذیربط گواهینامه مؤدی قابل چاپ خواهد بود و کاربران خدمات مؤدیان موظفند نسبت به چاپ آن در فرمهای مخصوص جهت امضاء معاون یا رئیس امور مالیاتی مربوطه اقدام نمایند؛
- گواهینامههای صادره صرفاً از طریق پست سفارشی دو قبضه به نشانی اقامتگاه قانونی/ محل فعالیت مؤدی که در سامانه مالیات بر ارزش افزوده درج شده است ارسال خواهد شد. در صورت عودت گواهی مزبور توسط پست به هر دلیل و مراجعه و ارائه توضیحات کتبی توسط مؤدی، چنانچه دلایل ارائه شده به لحاظ راستی آزمایی کافی به مقصود باشد گواهی مذکور میبایست مجدداً به آدرس قبلی ارسال شود در غیر اینصورت طبق مقررات اقدام گردد؛
تذکر
تعیین وضعیت گواهینامه ثبتنام شامل تأیید، اصلاح و رد درخواست گواهینامه میباشد که صرفاً توسط رؤسای امور مالیاتی ذیربط یا معاون مالیات بر ارزش افزوده ادارات کل امور مالیاتی قابل انجام خواهدبود.
- در هر مقطع زمانی که توسط مراجع ذیصلاح، نام بنگاه اقتصادی بعنوان مؤدی ” فاقد اعتبار” به معاونت مالیات بر ارزش افزوده اعلام و در سامانه اعمال گردد، به صورت سیستمی ثبتنام وی غیرفعال و گواهینامه ثبتنام صادر شده نیز لغو میگردد. همچنین در صورتیکه پس از راستی آزمایی مجدد توسط ادارات کل، وضعیت ثبتنام مؤدی از وضعیت ” تأیید شده”به وضعیت” لغو” تغییر یابد، گواهینامه ثبتنام صادره به صورت سیستمی لغو میگردد؛
- مؤدیان مربوطه میتوانند با مراجعه به وبسایت سازمان امور مالیاتی کشور بخش ” ثبت نام” گزینه “درخواست صدور گواهینامه ثبت نام” از وضعیت درخواست خود اطلاع حاصل نمایند؛
- کارفرمایان، خریداران کالا و خدمت و فعالان اقتصادی میتوانند با مراجعه به سامانه عملیات اینترنتی مالیات بر ارزش افزوده در صفحه اصلی سامانه با انتخاب گزینه “بررسی اعتبار گواهینامه ثبتنام مؤدیان مالیات بر ارزش افزوده” از صدور و اعتبار گواهینامه مؤدیان کسب اطلاع نمایند.
بدیهی است مسئولیت بررسی و کنترل کلیه موارد فوق به عهده مأموران مالیاتی ذیربط بوده و مدیران کل امور مالیاتی مربوطه نیز نظارتهای لازم را اعمال خواهند نمود.
پس به طور کلی مراحل دریافت گواهی مالیات بر ارزش افزوده به ۳ قسمت زیر تقسیم می شود:
- پیش ثبت نام گواهی مالیات بر ارزش افزوده
- اخذ اطلاعات کاربری
- ثبت نام نهایی