حداکثر حق الزحمه مناسب مشاوران، حداکثر حق الزحمه مناسب پیمانکاران

 

 

حداکثر حق الزحمه مناسب مشاوران

 

جهت تعیین حداکثر حق الزحمه مناسب مشاوران روش­های مختلفی وجود دارد که هر یک بنا بر کیفیت اطلاعات و نوع پروژه انتخاب می­شوند. از جمله­ی این روش­ها می­توان به روش­های زیر اشاره کرد:

 

تعیین حق الزحمه مشاوران بر اساس زمان

در این روش حق الزحمه مشاوران با توجه به حق الزحمه توافق شده برای هر ساعت کار تعیین می­شود. حق الزحمه ساعتی به عوامل مختلفی همچون آموزش، حقوق، نرخ مفید، پرسنل پشتیبانی، بالاسری­ها و شرح خدمات، میزان تبحر، تجربه و نیز سطح مسئولیت پذیری مشاور بستگی دارد و بدون توجه به میزان انجام کار و با توجه به توافق انجام شده بین مهندس و کارفرما تعیین می­شود. البته در این روش حداقل حق الزحمه طوری تعیین می­شود که بتواند کلیه هزینه­های مترتبه مهندسین مشاور را پوشش دهد.

 

تعیین حق الزحمه مشاوران بر مبنای عملکرد

در این روش، پرداختِ حق الزحمه در دو بخش تعیین می­شود:

بخش ابتدایی آن به ازای انجام خدمات برای خدمات طراحی تعیین می­شود و بخش دوم نیز پرداخت تشویقی متناسب با میزان و سطح عملکرد که شامل انجام کار طبق جدول زمانبدی، کم شدن هزینه­های اجرایی، تحویل کار پیش از موعد مقرر، کمتر شدن هزینه­های نگهداری و بهره برداری و … می­باشد، تعیین می­شود.

لازم به ذکر است که ممکن است در این روش که فقط عملکرد بخشی از کار مورد ارزیابی قرار می­گیرد و نه کل پروژه، در مقابل پرداختهای تشویقی تنبیهاتی نیز در نظر گرفته شود.

 

تعیین حق الزحمه مشاوران بر مبنای سهم بردن از سود

در این روش حق الزحمه مشاور بر اساس درصدی از سود حاصل از درآمد دراز مدت اجرای پروژه تعیین می­شود. چنانچه این روش برای تعیین حق الزحمه مشاور مورد استفاده قرار بگیرد هر دو طرف با فرض این که پروژه سود آور است باید تعریف روشن و مشترکی از سود و نیز نحوه محاسبه آن داشته باشند. ریسک پذیری مشاور از جمله اقتضائات استفاده از این روش برای تعیین حق الزحمه مشاوران می­باشد.

 

 

حق الزحمه ثابت

 

در تعیین حق الزحمه مشاوران زمانی از این روش استفاده می­کنند که محدوده پروژه و نیز شرح خدمات آن برای هر دو طرف یعنی مهندس و کارفرما مشخص و تعریف شده باشد و هر دو درک مشترک و واحدی نسبت به پروژه داشته باشند. آگاهی هر دو طرف از مسائل پیش بینی نشده و غیر قابل انتظار همچون مسائل جوی، اجتماعی و طبیعی و به عبارت دیگر هر گونه مواردی که می­تواند میزان حق الزحمه را متأثر نماید از الزامات استفاده از این روش می­باشد.

 

تعیین حق الزحمه مشاوران بر اساس ارزش افزوده

در این روش، حق الزحمه بر اساس درصدی از درآمدها و نیز صرفه جویی­هایی که در پروژه انجام شده است تعیین می­شود. میزان نوآوری، دانش و خلاقیت مشاور نیز از جمله عواملی است که در تعیین میزان حق الزحمه مشاور در استفاده از این روش نقش به سزایی دارد. لازم به ذکر است که از این روش بیشتر زمانی استفاده می­شود که کارفرما از تجربه و سابقه مهندس مشاور خبر داشته و با او نیز در گذشته همکاری کرده باشد.

 

تعیین حق الزحمه بر مبنای درصدی از هزینه­ های اجرایی

از آنجایی که مهندسان و کارفرمایان شناخت و تجربه کافی از پروژه­های مشابه احداث شده دارند، بنابراین می­توانند حق الزحمه مهندسان مشاور را نسبت به هزینه­های اجرایی و نیز مستقل از نیروی انسانی تعیین نمایند. در این روش دو نوع حق الزحمه برای خدمات مختلف بیان شده است: ۱) درصد حق الزحمه که فقط برای طراحی مهندسی در نظر گرفته شده است و ۲) درصد حق الزحمه که برای خدمات مرتبط با پروژه، مدیریت قرارداد و طراحی مهندسی در نظر گرفته شده است.

جهت محاسبه حق الزحمه مهندس مشاور هزینه اجرایی با کلیه ضرایب مربوط به پیمانکار ( سود، مالیات و بالاسری) در نظر گرفته می­شود. برای خدمات اضافی نیز می­توان با در نظر گرفتن شرح خدمات از روشهای دیگر همچون روش حق الزحمه ساعتی استفاده کرد.

 

تعیین حق الزحمه بر اساس مشارکت متعادل

چنانچه از این روش جهت تعیین حق الزحمه مشاوران استفاده شود، در این صورت مهندس مشاور حق الزحمه خود را با درصدی از سرمایه گذاری در پروژه معاوضه می­کند که در آینده به شکل کامل و یا موضعی جبران خواهد شد. بنابراین مهندس مشاور برای انجام خدمات پروژه باید دارای سرمایه کافی باشد. اگر پروژه توانست موفقیتهایی کسب نماید بازگشت این سرمایه گذاری از مزایای کار محسوب می­شود اما این روش معایبی نیز دارد که یکی از آنها این است که محصول کار تنها به توان و کار مشاور بستگی ندارد بلکه توانایی و کار سایر شرکا و نیز وضع بازار از عوامل اثرگذار در استفاده از این روش خواهند بود.

لازم به ذکر است که در تمامی روشهای بیان شده علاوه بر بهره بانکی غرامت تأخیر در پرداخت نیز برای هر ماه ۲ درصد در نظر گرفته شده است.

 

 

حداکثر حق الزحمه مناسب پیمانکاران

 

برای تعیین حداکثر حق الزحمه مناسب پیمانکاران ابتدا باید با مفهوم ظرفیت مجاز قراردادهای پیمانکاران آشنا شد. ظرفیت مجاز قراردادهای پیمانکاران به معنای حداکثر کارها از لحاظ تعداد و ارزش ریالی می­باشد که پیمانکاران مجاز به انجام آن در طول یک سال هستند. به عبارت بهتر این مفهوم مشخص کننده تعداد پروژه­هایی است که یک پیمانکار در یک رشته معین و با یک گرید یا رتبه مشخص در طول یک سال قادر به انجام آن است و نیز مشخص کننده حداکثر ارزش ریالی این پروژه­هاست. لازم به ذکر است هر ساله آیین نامه مربوط به ظرفیت قراردادهای پیمانکاران توسط سازمان معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری، تدوین شده و ابلاغ می­شود. بنابراین پیمانکاران جهت اطلاع از آخرین تغییرات می­توانند به سامانه ساجات یا ساجار مراجعه نمایند و از ابلاغیه­های جدید مطلع شوند.

طبق آخرین ابلاغیه که از سوی این سازمان جهت تعیین ظرفیت مجاز قراردادهای پیمانکاران صادر شده است می­توان بیان کرد که یکی از عوامل اثرگذار برای تعیین این پارامتر رشته پیمانکاری است. پیمانکارانی که در رشته­های کشاورزی، آب، صنعت و معدن، نیرو، تأسیسات و تجهیزات، ابنیه و ساختمان، مرمت آثار باستانی، ارتباطات و … فعالیت می­نمایند به هر کدام از آنها ضریبی با عنوان ضریب حداکثر مبلغ و ظرفیت در هر رشته تعلق می­گیرد.

 

ضریب حداکثر مبلغ برای رشته­ های مختلف به شرح زیر می­باشد:

 

• ضریب حداکثر مبلغ برای رشته­­ ی نفت و گاز: ۱۵
• ضریب حداکثر مبلغ برای رشته­­ ی ابنیه و ساختمان: ۱۰
• ضریب حداکثر مبلغ برای رشته­­ ی آب: ۱۵
• ضریب حداکثر مبلغ برای رشته­­ ی راه و ترابری: ۱۵
• ضریب حداکثر مبلغ برای رشته­­ ی صنعت و معدن: ۱۵
• ضریب حداکثر مبلغ برای رشته­­ ی نیرو: ۱۵
• ضریب حداکثر مبلغ برای رشته­­ ی تأسیسات و تجهیزات: ۷
• ضریب حداکثر مبلغ برای رشته ­­ی کاوشهای زمینی: ۴
• ضریب حداکثر مبلغ برای رشته­­ ی ارتباطات: ۷
• ضریب حداکثر مبلغ برای رشته­­ ی کشاورزی: ۴
• ضریب حداکثر مبلغ برای رشته­­ ی مرمت باستانی: ۴

 

از دیگر عوامل اثرگذار بر ظرفیت مجاز قراردادهای پیمانکاران رتبه پیمانکاران می­باشد. چنانچه رتبه پیمانکار ارتقا یابد ظرفیت مجاز قراردادهای وی افزایش خواهد یافت.

  در زیر ضریب و تعداد کار مجاز هر رتبه بیان شده است:

 

رتبه	تعداد کار مجاز	ضریب
رتبه ۱	۴	۹۱۰
رتبه ۲	۳	۴۵۵
رتبه ۳	۳	۲۲۸
رتبه ۴	۳	۱۱۴
رتبه ۵	۳	۴۰

 

هر چند که تعداد کار مجاز برای پیمانکاران طبق جدول بالا مشخص شده است اما طبق آیین نامه ابلاغ شده در سال ۹۵ جهت محاسبه سقف ارزش ریالی قراردادهای پیمانکاران می­توان رابطه زیر را به کار برد:

 

لازم به ذکر است ضریب متوسط افزایش وزنی پس از ابلاغ شاخص­های تعدیل و به صورت سالانه مشخص می­شود.